Η αποκατάσταση μαστού μετά από μαστεκτομή αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους τομείς της επανορθωτικής πλαστικής χειρουργικής. Στόχος της δεν είναι απλώς η επαναδημιουργία του σχήματος του μαστού, αλλά η αποκατάσταση της σωματικής εικόνας, της θηλυκότητας και της ψυχολογικής ισορροπίας της γυναίκας μετά από την αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού.
Η επιλογή της κατάλληλης τεχνικής αποκατάστασης από τον πλαστικό χειρουργό γίνεται εξατομικευμένα, σε συνεργασία με τον ογκολόγο και τον γενικό χειρουργό λαμβάνοντας υπόψη τον τύπο της μαστεκτομής, το ενδεχόμενο πραγματοποίησης συμπληρωματικών θεραπειών όπως η ακτινοθεραπεία, την ανατομία του σώματος της ασθενούς καθώς και τις επιθυμίες της.
Τύποι Αποκατάστασης Μαστού
Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες επανορθωτικών τεχνικών:
1. Αποκατάσταση με Διατατήρα Ιστών και Ενθέματα Σιλικόνης
Η τεχνική αποκατάστασης με διατατήρα ιστών είναι μία από τις πιο διαδεδομένες επιλογές για την αποκατάσταση μαστού μετά από μαστεκτομή. Ο διατατήρας είναι μια μικρή συσκευή, που μοιάζει με μπαλόνι, και που τοποθετείται κάτω από το δέρμα και τους μυς του θώρακα, ώστε σταδιακά να “διαταθεί” το δέρμα του θώρακα, Με τον τρόπο αυτό, δημιουργείται χώρος για να τοποθετηθεί σε επόμενο στάδιο το τελικό ένθεμα σιλικόνης. Αυτό γίνεται με τη βοήθεια ενός υγρού που εγχύεται σταδιακά στον διατατήρα, ο οποίος διευρύνεται σιγά σιγά με την πάροδο του χρόνου. Σε δεύτερο στάδιο πραγματοποιείται η αντικατάσταση του διατατήρα από το μόνιμο ένθεμα σιλικόνης.
Πλεονεκτήματα
- Μικρότερη διάρκεια χειρουργείου σε σχέση με τις αυτόλογες τεχνικές
- Ταχύτερη μετεγχειρητική αποκατάσταση
- Προβλέψιμο σχήμα και όγκος του μαστού
- Απουσία ουλών σε δότριες περιοχές του σώματος
- Δυνατότητα καλής συμμετρίας με τον υγιή μαστό ή με ένθεμα στο άλλο στήθος
Ενδείξεις
- Μαστοί μικρού ή μεσαίου μεγέθους, όπου επιτυγχάνεται αρμονική αποκατάσταση
- Μαστεκτομές τύπου skin-sparing ή nipple-sparing, όπου διατηρείται επαρκές δέρμα
- Ασθενείς που δεν έχουν λάβει ακτινοθεραπεία, καθώς οι ακτινικές αλλοιώσεις αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών
- Περιπτώσεις που απαιτείται συμμετρία με τον υγιή μαστό
2. Αποκατάσταση με Αυτόλογους Ιστούς
Αποτελεί εξαιρετική επιλογή για γυναίκες που δεν επιθυμούν ενθέματα σιλικόνης, έλαβαν ακτινοθεραπεία μετά τη μαστεκτομή ή παρουσίασαν επιπλοκές μετά από αποκατάσταση μαστού με τοποθέτηση ενθεμάτων σιλικόνης. Η δημιουργία νέου μαστού μπορεί να πραγματοποιηθεί με μεταφορά ιστών από τη ράχη, την κοιλιακή χώρα ή τον γλουτό της ασθενούς.
Κύριες τεχνικές αυτόλογης αποκατάστασης
• Κρημνός πλατύ ραχιαίου μυός (Lattisimus dorsi flap)
Πραγματοποιείται μεταφορά δέρματος από τη ράχη της ασθενούς που θα σχηματίσει το δέρμα του νέου μαστού μαζί με τον υποκείμενο πλατύ ραχιαίο μυ, ο οποίος χρησιμοποιείται για τη δημιουργία όγκου. Ο κρημνός αυτός μπορεί να συνδυαστεί με τοποθέτηση ενθέματος σιλικόνης μικρού μεγέθους για την επίτευξη βέλτιστου όγκου.
• Κρημνός DIEP (Deep Inferior Epigastric Perforator flap)
H δημιουργία του νέου μαστού βασίζεται στη μεταφορά δέρματος και λίπους από την κοιλιακή χώρα, χωρίς να θυσιάζεται ο ορθός κοιλιακός μυς. Απαιτεί εξειδίκευση στη μικροχειρουργική, καθώς τα αγγεία επανασυνδέονται κάτω από χειρουργικό μικροσκόπιο.
• Κρημνός TRAM ((Transverse Rectus Abdominis Muscle flap)
Πραγματοποιείται μεταφορά δέρματος και λίπους από την κοιλιακή χώρα μαζί με τμήμα του ορθού κοιλιακού μυός.
• Κρημνός SGAP/IGAP/TUG
Σε περιπτώσεις απουσίας ικανής ποσότητας δερμολιπώδους ιστού στην κοιλιακή χώρα μπορεί να πραγματοποιηθεί μεταφορά δέρματος και λίπους από τη γλουτιαία χώρα ή από την έσω επιφάνεια του μηρού.
Οι τεχνικές αυτές επίσης απαιτούν χειρουργό εξειδικευμένο στη μικροχειρουργική λόγω της ανάγκης για σύνδεση λεπτών αγγείων.
Πλεονεκτήματα
- Απόλυτα φυσική υφή και μαλακότητα του μαστού
- Σταθερό, μακροχρόνιο αποτέλεσμα
- Ιδανική λύση σε περιοχές που έχουν ακτινοβοληθεί
- Ο ιστός είναι «ζωντανός», δηλαδή γηράσκει και συμπεριφέρεται φυσιολογικά με το σώμα
- Δεν χρησιμοποιούνται ξένα σώματα για τη δημιουργία νέου μαστού
Μειονεκτήματα
- Μεγαλύτερη διάρκεια χειρουργείου
- Απαιτείται εξειδικευμένος πλαστικός χειρουργός με εμπειρία στη μικροχειρουργική σε τεχνικές όπως DIEP, PAP και TUG
(λόγω ανάγκης μικροαγγειακών αναστομώσεων κάτω από χειρουργικό μικροσκόπιο) - Ουλές στη δότρια περιοχή (κοιλιά, ράχη ή μηρός)
- Πιο απαιτητική μετεγχειρητική φροντίδα
Άμεση vs Απώτερη Αποκατάσταση
Άμεση αποκατάσταση (Immediate Reconstruction)
Η τεχνική αυτή ενδείκνυται σε ασθενείς που πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις, όπως για παράδειγμα ασθενείς που υποβάλλονται σε προφυλακτική μαστεκτομή (BRCA +) και έχουν μετά τη μαστεκτομή ικανό πάχος και έκταση ιστών που θα μπορούν να καλύψουν επαρκώς το ένθεμα σιλικόνης χωρίς να δημιουργούνται προβλήματα επούλωσης ή ορατότητας του ενθέματος. Ασθενείς που έχουν υποβληθεί ή πρόκειται να υποβληθούν σε ακτινοθεραπεία δεν αποτελούν κατάλληλους υποψήφιους για άμεση αποκατάσταση με ενθέματα σιλικόνης, καθώς η ακτινοβολία επηρεάζει την ποιότητα του δέρματος και αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο επιπλοκών.
Απώτερη αποκατάσταση (Delayed Reconstruction)
Η αποκατάσταση πραγματοποιείται σε δεύτερο στάδιο μετά την ολοκλήρωση της αρχικής ογκολογικής θεραπείας.
Αποτελεί την καλύτερη επιλογή για ασθενείς στους οποίους:
- Προβλέπεται ή έχει ήδη γίνει ακτινοθεραπεία, η οποία μπορεί να επηρεάσει το δέρμα και τους ιστούς.
- Υπάρχουν μετεγχειρητικές επιπλοκές που απαιτούν πλήρη επούλωση πριν την αποκατάσταση.
- Χρειάζεται χρόνος για σταθεροποίηση ή βελτιστοποίηση της γενικής υγείας της ασθενούς.
- Επιθυμούν την αποκατάσταση με αυτόλογους ιστούς, χωρίς παρουσία ξένων σωμάτων.
- Επιθυμούν η αποκατάσταση μαστού να πραγματοποιηθεί σε απώτερο χρόνο
Αποκατάσταση Θηλής & Άλω
Η αναδόμηση της θηλής και της άλω πραγματοποιείται σε δεύτερο χρόνο, όταν έχει σταθεροποιηθεί το σχήμα του νέου μαστού.
Οι διαθέσιμες τεχνικές περιλαμβάνουν:
- Τοπικούς δερματικούς κρημνούς για τη δημιουργία νέας θηλής, με φυσικό ανάγλυφο.
- Ιατρικό tattoo άλω, με ειδικές χρωστικές που αποκαθιστούν το χρώμα και το περίγραμμα.
- 3D ιατρικό tattoo, το οποίο προσφέρει εξαιρετικά ρεαλιστικό οπτικό αποτέλεσμα.
Η επιλογή της τεχνικής καθορίζεται από την ποιότητα του δέρματος, το ιστορικό επεμβάσεων και τις αισθητικές προτιμήσεις της ασθενούς.
Πορεία Ανάρρωσης
Η διάρκεια της ανάρρωσης εξαρτάται από το είδος της αποκατάστασης:
Α. Αποκατάσταση με Ενθέματα
- Παραμονή στο νοσοκομείο: 1 ημέρα
- Ήπια δυσφορία ή αίσθημα «σφιξίματος» τις πρώτες ημέρες
- Επιστροφή σε καθιστική εργασία: 10–14 ημέρες
- Χρήση ειδικού στηθόδεσμου για 4–6 εβδομάδες
- Επανέναρξη άσκησης: μετά από 6–8 εβδομάδες
Β. Αποκατάσταση με Αυτόλογους Ιστούς
- Νοσηλεία: 3–5 ημέρες, ανάλογα με την τεχνική
- Περίοδος ανάρρωσης: 4–6 εβδομάδες
- Οριστικοποίηση αποτελέσματος: 3–6 μήνες, καθώς οι ιστοί ωριμάζουν
Πιθανές Επιπλοκές
Όπως σε κάθε επεμβατική πράξη, υπάρχουν πιθανές επιπλοκές, οι οποίες μειώνονται σημαντικά με εξειδικευμένη χειρουργική ομάδα:
- Ισχαιμία κρημνού
- Ρήξη ενθέματος
- Αιμάτωμα ή ορώδης συλλογή
- Λοίμωξη ή καθυστερημένη επούλωση
- Δημιουργία ρικνωτικής κάψας γύρω από το ένθεμα σιλικόνης
- Προβλήματα μικροκυκλοφορίας σε μικροχειρουργικές τεχνικές (DIEP, PAP)
- Ασυμμετρία που ενίοτε απαιτεί μικρή διορθωτική παρέμβαση
Η σωστή επιλογή μεθόδου και προεγχειρητικός σχεδιασμός μειώνουν δραστικά τις πιθανότητες επιπλοκών.
Συνδυαστικές Διορθώσεις
Για τη βέλτιστη συμμετρία με τον υγιή μαστό, μπορεί να χρειαστεί:
- Αύξηση ή μείωση μεγέθους
- Ανόρθωση (μαστοπηξία)
- Επανευθυγράμμιση της θέσης της θηλής
Οι παρεμβάσεις αυτές συμβάλλουν σε αρμονικό και εναρμονισμένο αισθητικό αποτέλεσμα.
Ψυχολογική Υποστήριξη
Η αποκατάσταση μαστού δεν αφορά μόνο τη χειρουργική επανόρθωση του σώματος. Αποτελεί μια ολοκληρωμένη διαδικασία φροντίδας, στην οποία σημαντικό ρόλο παίζει και η ψυχολογική ενίσχυση της ασθενούς.
Πολλές γυναίκες βρίσκουν ουσιαστική βοήθεια μέσα από:
- Συμβουλευτική υποστήριξη, που προσφέρει χώρο για συζήτηση, αποφόρτιση και επεξεργασία των αλλαγών.
- Ομάδες ενημέρωσης και ενδυνάμωσης, όπου μοιράζονται εμπειρίες με άλλες γυναίκες που έχουν περάσει παρόμοιες διαδρομές.
- Σαφή και ειλικρινή ενημέρωση για τις πραγματικές προσδοκίες, ώστε κάθε γυναίκα να νιώθει προετοιμασμένη και ασφαλής σε κάθε στάδιο της θεραπείας.
Μια τέτοια ολιστική προσέγγιση ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα, μειώνει το άγχος και βοηθά την ασθενή να ανακτήσει σταδιακά την αυτοπεποίθηση και τον έλεγχο της ζωής της.